ناصرخسرو از برجسته‌ترین شاعران شعر تعلیمی است که در اشعارش علاوه بر مضامین اخلاقی به اوصاف شعر و شاعر و مخاطب شعر پرداخته است و به نوعی صاحب نقد و فن شعر یا بوطیقاست. از ویژگی‌های برجسته بوطیقای او آن است که شعر را با حکمت و اندیشه‌های تعلیمی گره می‌زند و برای شاعر، شعر و مخاطب اوصافی را برمی‌شمارد که هر کدام به نوعی از منظومه فکری ـ تعلـیمی وی سـرچشمه گرفـته است. با بررسی اشعار ناصرخسرو در می‌یابیم که شعرش با حکمت، خرد و مفاهیم تعلیمی گره خورده، در اشعارش به ترسیم و تعلیم این بوطیقا و فن شعر پرداخته است؛ یعنی هم خود شاعر در اشعارش به چنین دیدگاه و بوطیقایی معتقد است و هم برای خواننده این دیدگاه تعلیمی را توصیه می‌کند. نکاتی مانند رابطه کلام، خرد و اندیشه، کلام و حقیقت‌گویی، عجین بودن شعر با شریعت و حکمت، پرداختن به شعر زاهدانه، منسوب بودن شعر به جان و عالم غیب، لزوم مطابقت کلام با عمل، شاعر و سخن متعهدانه، شاعر و شعر دینی، انتقاد از شاعران درباری و شاعر و تازگی و نیکویی سخن از آن جمله است. او همچنین به دسته‌بندی و تفـکیک مخـاطبان و خوانندگان می‌پردازد و برای خواننده آگاه، هشیار و اهل اندیشه جایگاه خاصی قائل است. این مقاله با در نظر گرفتن همه قصیده‌های ناصرخسرو انجام شده است.
The study of didactic poetic technique of naser Khosro’s poems
نویسندگان [English]
alireza nabiloo1؛ fereshteh dadkhah2
1Professor of the Persian language and literature, University of Qom.
2M.A. student of the Persian language and literature, University of Qom.
چکیده [English]
Naser Khosro is one of the famous poets in composing didactic poetry. Previously, his poems were related to describing poetry, poets, poem reader. One of the characteristics of his poetry in the field of poem technique is that he tied poetry with knowledge and thoughts. He characterizes some attributes for poem and the reader of the poems that originated from his world view. It means that the poet himself believes in poem technique and describe this belief for his readers. Points like speech relations, knowledge and wisdom, speech and telling the truth, ingraining of religion with knowledge, paying attention to ascetic poetry, ascribing poetry to metaphysical world matching speech with action poet and speech commitment, poet and religious poetry, criticizing court poet, and finally poet and novelty and newness of speech. He also classifies readers of poems into different types e.g. intellectual readers from nonintellectual readers. this research has been done with respect to these types of readers.
3- افلاطون. (1367). دوره آثار. به کوشش محمدحسن لطفی. تهران: خوارزمی.
4- ---- .(1360). جمهور. به کوشش فؤاد روحانی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
5- الهامی، شراره، برزویی، رضا و عذیری، میترا. (1392). بررسی عقاید و نظرات حکیم ناصرخسرو قبادیانی در باب شعر و شاعر، سخن و سخنوری.فصلنامه علمی پژوهشی زبان و ادب فارسی، شماره 14. ص.ص. 62-37.
6- ایگلتون، تری. (1383). پیش‌درآمدی بر نظریه ادبی. ترجمه عباس مخبر. تهران: مرکز.
7- بیات، سعید رضا. (1372). جایگاه سخن در اندیشه ناصرخسرو. ادبستان فرهنگ و هنر، شماره 43. ص.ص. 99-96.
8- حیدری، فاطمه. (1391). کلمه و سخن در جهان‌بینی ناصرخسرو. فصلنامه تحقیقات تعلیمی و غنایی زبان و ادب فارسی، شماره 11. ص.ص. 148-127.
ابتدای صفحه