شادی یکی از احساس‌های مثبت انسان است که رواج آن در هر دوره موجب رضایت خاطر همگان و همبستگی بیشتر اجتماعی در بین مردم می‌شود؛ به همین دلیل پژوهشگران در دوره‌های مختلف به بررسی عوامل مؤثر در ایجاد این احساس مثبت در انسان پرداخته اند؛ عواملی مانند مسائل اعتقادی، اخلاقی، اجتماعی و سیاسی. شاعران، از جمله گروه‌هایی هستند که دربارة نقش این عوامل در ایجاد این احساس، سخنان ارزنده‌ای گفته‌اند که بررسی اندیشه‌های آنها حتی برای انسان غم زده و هویت باخته امروز می‌تواند مؤثر باشد. هدف از نگارش این مقاله نیز بررسی نقش اصول اخلاقی و سیاسی در شاد کردن افراد با تکیه بر شعر کلاسیک فارسی است.
عمل به قناعت، صبر، توکل، رضا، راستی، ساده دلی، خوی‌نیک، ازخودگذشتی بخشندگی و اجتناب از حرص، بددلی، حسادت، عیب جویی و بددلی از جمله امور اخلاقی هستند که می‌تواند انسان را به شادی برساند. عدالت محوری، دین‌داری، رفع نیاز فقیران و نوازش ضعیفان، بخشش مالیات‌ها، جلوگیری از ظلم ظالمان، قهر و لطف حاکمان، ایجاد امنیت، تدبیر، توجه به دادخواهان و حلم، از جمله عوامل سیاسی هستند که شاهان و حاکمان نیز می‌توانند با اقدام به آنها مردم را شاد کنند.
از نظر شاعران مورد بررسی، انجام فضایل اخلاقی موجب احساس آرامش در انسان می‌شود و در نتیجه انسان به شادی و خوشدلی می‌رسد اما با توجه به این که رذایل اخلاقی همواره سبب اضطراب و پریشانی می‌شوند، نتیجه‌ای جز غم و اندوه در بر ندارند. همچنین آنها با توجه به بافت سیاسی و اجتماعی جامعه دوران خود معتقد هستند که هر گونه کار یا گفتار از سوی حاکمان و عاملان، می‌تواند مردم را شاد یا غمگین کند.
A study on the Function of Moral and Political Factors in Living Joyfully with reference to Persian Classic poetry
چکیده [English]
Joy is one of the positive feelings of human beings thatthe spread of it in any period (of life)causeswidespread satisfaction and greater solidarity amongst people. For this reason, researches of various times have attempted to explore factors, such as moral, social, and political elements that can play role in creating this feeling in humans. Poets are amongst those who have already expressed worthy words about the role of such forces in causing this feeling.Thus, exploring their ideas is influential despite of today's grief-stricken and alienated humans. This article aims to explore the role of moral and political principles in keeping people joyful especially by focusing on Persian classic poetry. Contentment, patience, confidence, satisfaction, honesty, modesty, good temper, sacrifice, mercy, greed, ill-wishing, jealousy, and reproaching are amongst the moral issues practice that avoidance of them can bring human beings joy. Justice-orientation, religiousness, tending the poor and caring for the weak, forgiving taxes, forbidding tyrants' oppression, fury and favor of rulers,ensuring security, prudence, attending to the oppressed and patience are amongst the forces through which kings and rulers can make people happy. From the perspectives of the poets under the present study, practicing moral issues brings humans serenity and, consequently, they feel joy and goodness; however, considering that moral vices constantly cause anxiety and depression, they have no results except for sadness and sorrow. Further, considering the political and social context of their society, those poets argue that whatever words or deeds by rulers and lords can make people joyful or sad.
کلیدواژه‌ها [English]
Persian classic poetry, Joy, Ethics, Political factors
28- صیفوری، ویدا و علی فلاحتی .(1390). بررسی اهمیت و ضرورت شادی و نشاط از دیدگاه قرآن، روایات و تعالیم دینی، مجله فرهنگ در دانشگاه اسلامی، تهران، سال پانزدهم، شماره 2: 110-84.##
29- طوسی، خواجهنصیرالدین.(1374).کلید سعادت گزیدة اخلاق ناصری، شرح و تصحیح صمد موحد، تهران: سخن.##
36- فرخی سیستانی.(1377).سخنگستر سیستان، به کوشش محمد دبیر سیاقی، تهران: علمی.##
37- فروزانفر، بدیع الزمان.(1387). شرح مثنوی شریف، تهران: زوار.##
38- قشیری، ابوالقاسم.(1345). رساله قشیریه، تهران: چاپ بنگاه و نشر کتاب.##
39- کار، آلان.(1385). روانشناسی مثبت، علم شادمانی و نیروهای انسانی، ترجمه حسن پاشایی شریفی و جعفر نجفی زند، تهران: سخن.##
40- کاشانی، عزالدین محمود.(1367).مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه، تصحیح جلال الدین همایی، تهران.##
41- کرمی، محمد حسین و زینب نوروزی .(1387). «اندیشة سیاسی ایرانشهری در اسکندر نامة نظامی»، نشریةدانشکده ادبیات دانشگاه باهنر کرمان، کرمان، شمارة 24 (پیاپی 21): 206-175.##
42- کلینی، محمد بن یعقوب.(1394). الاصول من الکافی، ترجمه محمد باقر کمره‌ای، تهران: نشر اسلامیه.##
43- مجلسی، محمد باقر.(1403).بحار الانوار، بیروت: دار احیاء.##
44- مختاری، محمد.(1371). انسان در شعر معاصر، تهران: توس.##
45- مدبری، محمود.(1370). شرح احوال و اشعار شاعران بی دیوان در قرن های 3و4و5 هجری قمری، تهران: پانوس. ##
46- مشایخی، منصوره.(1388). «ارتباط خرد و شادی در شاهنامه فردوسی و مطابقت آن با شعر چند شاعر فارسی و عربی زبان»، مطالعات ادبیات تطبیقی، جیرفت، شماره3 (پیاپی 11): 233-213.##
ابتدای صفحه