استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ولی عصر (عج) رفسنجان
چکیده
تمایل ذاتی انسان به شاد زیستن و برخورداری از آرامش درون در رباعی‌های فارسی به‌صورت آموزه‌هایی اخلاقی متجلی شده‌است؛ چنانکه این آموزه همواره یکی از مضامین تعلیمیِ اصلی و محوری در این قالب شعری بوده‌است. پژوهنده در این جستار با تأمل در رباعی‌های مشهورترین رباعی‌سرایان ایرانی تا قرن هشتم هـ. ق. کوشیده است، ضمن بررسی کیفیت و تمایز بازتاب این آموزهها در آثار آنان با ریشه‌یابی پشتوانه‌های اجتماعی و فکری اندیشۀ دعوت مخاطب به اغتنام فرصت، تساهل و شادی طلبی، تأثر این اندیشه را از اوضاع اجتماعی و فکری جامعه دریابد. بر اساس یافته‌های این پژوهش، آموزه‌های اخلاقی رباعی سرایان ایرانی در این خصوص، ضمن تأثیرپذیری عمیق از اوضاع اجتماعی و جریان‌های فکری و سیاسی، با وجود شباهت به اندیشۀ اصالت لذت در طرز تلقی از معنای شادی و آرامش و راهکارهای دستیابی به آن، پشتوانه‌های فکری عمیق و مستقل از مکتب اصالت لذت (اپیکوریسم) دارد. پشتوانه‌هایی که در نوع ینی و نگرش انسان شناسانۀ آنان ریشه دارد.
The social and intellectual basisin the thoughts ofseizing the opportunity in The Persian quatrains
نویسندگان [English]
Saeid Hatami
Assistant professor of Persian language and literature, Vali Asr University of Rafsanjan.
چکیده [English]
Human predilection to enjoy happiness and inner tranquility, depending on the intellectual and social situation in the Persianquatrains in the form of phrasesconnected with taste and ethical teachingshas been manifested. As this doctrine has always been one of the central didactic themes in the poem. This article intends to contemplateon the Iranian most popularquatrains, tillthe 8th century,in order to not only understanding the quality ofdistinct reflections of the teachings in their work, and findingthe social and intellectual fundamentals of the idea of inviting the audience to use every opportunity, lenienceand joyfulness,but alsofindingthe quality of the idea being impressedbyemotional and intellectual society situations. According to the study, ethical teachings in thesequatrains, being profoundly impressed by current thoughts and political situations, despite thesimilarities to the idea of hedonism in the attitude of the meaning of happiness, peace, and strategies to achieve,have benefitted fromthe deep intellectual supports, independent ofthe school of hedonism, which arerooted in their humanistic worldview and attitude.
کلیدواژه‌ها [English]
Seizing the opportunity, Persian quatrain, Intellectual trends, social situations
مراجع
1- آدو، پیر. (1382). فلسفة باستانی چیست؟. ترجمة عباس باقری. تهران: علم.
26- علوی مقدم، مهیار و صادقی منش، علی. (1394). «مکتب اخلاقی خیام، اصالت فایده و گریز از خودکامگی». پژوهشنامه ادبیات تعلیمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان. شمارۀ 25، ص.ص.90 – 59.
27- غیبی، ولی. (1390). «رابطۀ لذت و سعادت از دیدگاه اپیکور و صدرالمتألهین». مجلۀ قبسات، شمارۀ 60، ص.ص. 164-141.
28- فروغی، محمد علی. (1375). سیر حکمت در اروپا. به تصحیح امیر جلال‌الدین اعلم. تهران: البرز.
29- فطوره چی، مینو. (1384). سیمای جامعه در آثار سنایی. تهران: امیرکبیر.
30- مؤتمن، زین‌العابدین. (1364). شعر و ادب فارسی. تهران: زرین.
ابتدای صفحه